1. Định giá tài sản trong tố tụng dân sự là gì?
Định giá tài sản trong tố tụng dân sự là việc xác định giá trị của tài sản là đối tượng tranh chấp, là căn cứ để tòa án phân xử, xác định mức bồi thường, nghĩa vụ thanh toán hoặc để tính án phí.
a)Việc định giá có thể thực hiện bởi:
Hội đồng định giá theo quyết định của Tòa án.
Tổ chức thẩm định giá độc lập nếu các bên thỏa thuận.
Cơ quan chuyên môn của Nhà nước khi luật có quy định.
b)Việc định giá tài sản có ý nghĩa quan trọng trong việc:
Phân chia tài sản theo giá trị thực tế.
Xác định thẩm quyền giải quyết (theo giá trị tranh chấp).
Tính mức tạm ứng án phí, án phí phải nộp.
Giải quyết yêu cầu thi hành án nếu liên quan đến kê biên, xử lý tài sản.
2. Quy trình định giá tài sản trong vụ án dân sự
Bước 1: Đề nghị định giá tài sản
Đương sự có thể yêu cầu tòa án định giá bằng văn bản.
Tòa án có thể tự quyết định định giá nếu thấy cần thiết.
Bước 2: Ra quyết định định giá
Thẩm phán ra quyết định thành lập Hội đồng định giá tài sản.
Thành phần gồm: đại diện cơ quan tài chính, cơ quan chuyên môn, ủy ban nhân dân địa phương, người có chuyên môn...
Bước 3: Tiến hành định giá
Hội đồng tiến hành xem xét tài sản thực tế.
Có thể mời đương sự chứng kiến và ghi vào biên bản.
Lập biên bản định giá tài sản, nêu rõ phương pháp định giá, căn cứ, giá trị được xác định.
Bước 4: Gửi kết quả cho tòa án và các bên
Biên bản được chuyển cho tòa án để đưa vào hồ sơ vụ án.
Đương sự có quyền khiếu nại nếu không đồng ý với kết quả.
4. Khi nào cần định giá tài sản?
Tranh chấp đất đai: phân chia, đòi lại đất, yêu cầu bồi thường giá trị.
Tranh chấp hợp đồng: yêu cầu bồi thường thiệt hại về tài sản.
Chia thừa kế: xác định giá trị di sản.
Ly hôn: phân chia tài sản chung của vợ chồng.
Thi hành án: kê biên, bán đấu giá tài sản theo giá thị trường.
Việc không định giá hoặc định giá không đúng có thể dẫn đến việc:
Tòa án xác định sai thẩm quyền.
Bản án không khách quan, dễ bị kháng cáo.
Gây thiệt hại về tài sản, quyền lợi đương sự.
5. Tranh cãi thường gặp trong định giá tài sản
5.1. Không đồng ý với kết quả định giá
Đương sự cho rằng giá trị tài sản định giá thấp hơn giá thực tế.
Tài sản có yếu tố pháp lý (ví dụ: đất không rõ ranh giới, nhà không có giấy phép).
5.2. Hội đồng định giá thiếu chuyên môn hoặc không khách quan
Cơ quan tham gia định giá không có nghiệp vụ phù hợp.
Có xung đột lợi ích trong thành phần hội đồng.
5.3. Đề nghị định giá lại nhưng không được chấp nhận
Tòa án từ chối định giá lại vì cho rằng đã có kết quả phù hợp.
Đương sự không chứng minh được sai lệch nghiêm trọng.
5.4. Mỗi bên đưa ra kết quả thẩm định khác nhau
Mỗi bên thuê tổ chức định giá độc lập → kết quả chênh lệch → Tòa khó xử lý.
Tòa cần làm rõ phương pháp, thời điểm, mục tiêu của mỗi lần định giá.
6. Giải pháp trong trường hợp không đồng ý với kết quả định giá
Gửi đơn khiếu nại kết quả định giá đến Tòa án.
Yêu cầu thẩm định giá lại bởi tổ chức chuyên nghiệp độc lập.
Cung cấp chứng cứ chứng minh giá trị thực tế của tài sản (giấy tờ mua bán, báo giá thị trường...).
Đề nghị Tòa thu thập chứng cứ bổ sung hoặc mời chuyên gia độc lập.
Tòa án có thể chấp nhận định giá lại nếu:
- Có chênh lệch lớn giữa kết quả định giá và giá trị thị trường.
- Quy trình định giá ban đầu có sai sót nghiêm trọng.
Kết luận, việc định giá tài sản trong tố tụng dân sự là một hoạt động mang tính kỹ thuật cao, đòi hỏi sự chính xác, minh bạch và khách quan. Đây là cơ sở để Tòa án đưa ra bản án đúng đắn, bảo vệ công bằng cho các bên đương sự. Tuy nhiên, do tính phức tạp và nhiều yếu tố nhạy cảm liên quan, đương sự cần hiểu rõ quy trình, chuẩn bị chứng cứ và nên có sự hỗ trợ từ luật sư để giám sát, phản biện kết quả định giá một cách hiệu quả.